VOORWOORD
Dure woorden, concrete acties
De aanpak van sociale ongelijkheid
Urban Governance and Social Innovation. Dat is de chique titel die we sinds een half jaar voeren als onderzoeksprogramma van de Hogeschool van Amsterdam over grootstedelijke bestuurlijke, sociale, economische en ruimtelijke vraagstukken. Nu die grote stad, en alles daaromheen, door een pandemie ontregeld is geraakt, worden dure woorden concreet. In tijden van crisis ontstaat soms een vruchtbare bodem voor vernieuwing. Social innovation omdat oude oplossingen niet meer werken en er nieuwe initiatieven ontstaan van onderlinge zorg en verbondenheid bijvoorbeeld. En de vele betrokken partijen die met elkaar samenwerken en soebatten hierover, dat is de kern van urban governance.
In deze digitale productie, en diegene die nog komen in deze reeks Bewogen Stad, mengen we ons als kritische groep praktijkonderzoekers in de belangrijke maatschappelijke vraagstukken van de Amsterdamse regio. Corona legt zowel korte termijn urgente als langere termijn structurele vraagstukken bloot: over ongelijkheid in de maatschappij en de precaire situaties waarin grote groepen leven. Het zet ook discussies op scherp over duurzaamheid en een economie waarin we grondstoffen, goederen en arbeidskrachten over de hele wereld verslepen.
Het laat daarnaast zien dat we ondanks beleid, plannen en heel veel goede bedoelingen ook altijd weer overvallen kunnen worden door onverwachte gebeurtenissen. En uiteraard dat er geen eenvoudige oplossingen zijn: medicijnen en vaccins kunnen helpen, maar structurele vraagstukken en de gevoeligheid voor nieuwe virussen is daarmee niet weg. Kortom: veel turbulentie en veel beweging!
Als Centre of Expertise zijn wij samen met partners in de stad (burgers, overheden, bedrijven, ngo’s) dicht bij plekken waar innovaties plaatsvinden, of waar we denken dat deze zouden moeten gebeuren en we graag ondersteunen. We bouwen netwerken van betrokkenen, doen onderzoek en maken koppelingen met onderwijs.
Via de reeks Bewogen Stad willen we met een breder publiek delen waar we mee bezig zijn. Daarnaast willen we ook meer opiniërend werken en een plek bieden voor verschillende geluiden uit het maatschappelijke debat. Deze eerste uitgave gaat over het nu des te urgentere vraagstuk van sociale ongelijkheid in de stad. De stad is idealiter een groeimachine of ‘roltrap’: een plek waar iedereen vooruit kan komen. Maar ongelijkheid in kansen op school, in de mogelijkheid om te ondernemen, als opgroeiende jongere, in toegang tot zorg en welzijn, of qua woonkwaliteit, zorgen wel degelijk voor een zeer ongelijk speelveld. Subtiele of minder subtiele vormen van discriminatie kunnen hier nog aan toegevoegd worden. Dit is niet alleen voor de betreffende personen zeer nadelig, uiteindelijk heeft de hele stad hier last van: potenties worden niet benut en groeiende scheidslijnen creëren een steeds meer schizofrene stad die uiteindelijk minder leefbaar is voor iedereen.
We kijken in dit magazine niet zozeer naar wat de oorzaken zijn, maar hoe hier in de stad aan gewerkt wordt of zou kunnen worden. Interessant is dat er in tal van projecten wordt nagedacht en geëxperimenteerd met het betrekken van burgers en maatschappelijke organisaties, soms ook marktpartijen, bij oplossingen voor dit probleem. De democratiseringsagenda van de gemeente Amsterdam, en ideeën rondom co-creatie zijn daar ook voorbeelden van. De vraag die we daarbij in deze editie stellen, is in hoeverre dat mogelijk is? Zijn deze strategieën nu effectiever om sociale ongelijkheid aan pakken? Of leggen we te veel verantwoordelijkheden neer bij groepen en partijen die dit – juist ook door de sociale ongelijkheid – het minste aankunnen? Wat kunnen we van burgers en andere organisaties zelf vragen en wat niet? Hoe kan de aanpak van dit complexe vraagstuk een betere balans vinden tussen eigen- en systeemverantwoordelijkheid?
Spannende vragen zonder simpele antwoorden. Wij kijken naar vier concrete projecten in de stad en laten onderzoekers, betrokkenen en docenten aan het woord. Om van grote woorden en mooie voornemens af te dalen naar concrete acties in een bewogen stad.